دانشمندان دانشگاه ملی تحقیقات هسته‌ای روسیه با همکاری دانشمندانی از ایران، ترکیه و عربستان به عنوان بخشی از یک تیم بین المللی، روشی برای تشخیص ماده سمی تیابندازول در میوه‌ها را تدوین کردند.
به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان، طبق اعلام تیم تحقیقاتی دانشگاه ملی تحقیقات هسته‌ای روسیه (NRNU MEPhI) سادگی، مقرون به صرفه بودن و توانایی یافتن غلظت‌های کمی از ذرات مضر از جمله محسنات و مزایای فناوری جدید است.
استفاده از تیابندازول در فرآوری مواد غذایی در روسیه و اتحادیه اروپا، ممنوع است. با این حال دانشمندان توضیح می‌دهند که از این ماده سمی در کشاورزی برای درمان گیاهان جهت محافظت از آنها در برابر آفات، پوسیدگی و کپک استفاده می‌شود. اما بقایای تیابندازول پس از استفاده از آن در خاک به راحتی وارد محیط زیست و سپس وارد سبزیجات و میوه‌ها می‌شود.
“کنستانتین کاتین”، دانشیار NRNU MEPhI (INTEL)، گفت: تیابندازول برای انسان سمی است. از جمله علائم اصلی مسمومیت می‌توان به حالت تهوع، استفراغ، سردرد، خواب آلودگی و تب اشاره کرد. تیابندازول هنگامی که وارد بدن می‌شود، منجر به نارسایی کبدی، ایجاد اختلال در رشد جنین در زنان باردار یا ایجاد واکنش آلرژیک می‌شود. سازمان غذا و داروی اتحادیه اروپا و سایر سازمان‌های مشابه تأثیر این ماده سمی بر موجودات زنده را خطرناک می‌دانند.
متخصصان روش جدیدی برای یافتن تیابندازول در میوه‌ها، حتی در کوچک‌ترین غلظت ایجاد کرده‌اند. برای این کار آنها یک محلول ویژه تهیه کرده‌اند.
این ترکیب شیمیایی با استفاده از محاسبات DFT (density functional theory نظریه تابعی چگالی) با مقایسه ساختار الکترونیکی مولکول‌های تیابندازول و سایر مواد، انتخاب شده است.
“کاتین” گفت: هدف از محاسبه DFT انتخاب ترکیب محلول متناسب با تیابندازول مانند کلید برای قفل است. برای ما مهم بود که محلول حاصله حتی در شرایطی که تیابندازول بسیار کم و آلاینده‌های دیگری در محصول غذایی وجود دارد، به طور مؤثر با این ماده سمی تداخل داشته باشد. پس از آزمایش گزینه‌های مختلف، دانشمندان یک ترکیب مولکولی مناسب بر اساس بتائین و پیروسلیمئیک اسید پیدا کرده‌اند که تیابندازول را در میوه‌ها یافته، به آن متصل شده و حضور آن را برجسته می‌کند.
به گفته دانشمندان، این امر یافتن حتی کوچک‌ترین دوزهای این ماده سمی (حداکثر ۰.۱ میلی گرم در لیتر) را تقریباً در همه انواع میوه‌های صادر شده، امکان پذیر کرده است.
“کنستانتین کاتین” گفت: حداکثر مقدار مجاز تیابندازول در میوه‌ها و سبزیجات توسط مقامات دولتی مربوطه تعیین می‌شود. هنجارها و موازین در کشورهای گوناگون و برای میوه‌های مختلف اندکی با هم فرق داشته و تقریباً ۵ میلی گرم در لیتر است. فناوری پیشنهادی ما قادر به تعیین غلظت تیابندازول حتی ۵۰ برابر کمتر از حداکثر مجاز است.
پیش‌تر تیابندازول را با استفاده از الکتروفورز مویرگی یا طیف سنجی فلورسانس جستجو می‌کردند. اینها روش‌های گران قیمتی هستند که به تجهیزات خاصی نیاز دارند که در همه آزمایشگاه‌ها موجود نیست، در حالی که بتائین و اسید پیروسلیلیک به میزان حداکثر در دسترس کامل دانشمندان هستند.
پژوهشگران قصد دارند این فناوری را ثبت کرده و به کمیسیون اتحادیه اروپا ارائه دهند تا بتوان از آن برای بازرسی محصولات غذایی صادر شده از ترکیه به اتحادیه اروپا استفاده کرد. علاوه بر این، متخصصان در حال توسعه فناوری مشابهی برای جستجوی مواد سمی در لوازم آرایشی هستند.
در این مطالعه دانشمندان ترکیه، عربستان سعودی و ایران نیز شرکت کردند.
به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان، نتایج این تحقیقات در مجله Microchemical منتشر شده است.
