گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- ندا زارعی؛ ۲۲ بهمن امسال بود که مدیر کل دفتر صادرات گمرک ایران، در بخشنامه‌ای جزئیات عوارض صادراتی چند محصول کشاورزی از جمله سیب زمینی، گوجه فرنگی غیر گلخانه‌ای و پیاز را به گمرکات اجرایی ابلاغ کرد. این عوارض تعیین شده به این صورت است که برای صادرات گوجه فرنگی غیر گلخانه‌ای ۱۰۰ درصد عوارض از قیمت پایه، برای سیب زمینی ۷۰ درصد عوارض و برای صادرات پیاز، ۱۲۰ درصد عوارض از قیمت پایه صادراتی در نظر گرفته شده است و این اتفاق، قطعا برای کشاورزانی که محصولات خود را صادر میکنند و تاجرانی که به تازگی در زمینه صادرات محصولات کشاورزی، با تجار کشور‌های دیگر ارتباط گرفته بودند خبری تلخ و آزاردهنده است؛ چرا که علیرغم ظاهر خوبی که دارد تبعات نامطلوب بیشتری در طولانی مدت دارد. به دنبال این اتفاق، تحلیل‌های متفاوتی مانند کاهش قیمت این محصولات قابل برداشت است.
با تعیین عوارض برای صادرات این محصولات، به احتمال زیاد برخی کشاورزان اقدام به فروش محصولات خود در داخل کشور میکنند و بازارهای داخلی را جایگزین بازارهای خارجی با عوارض بالا میکنند. در ادامه با توجه به افزایش عرضه این محصولات در بازار، شاهد کاهش قیمت آن‌ها خواهیم بود که این اتفاق خوبی برای مردم به حساب می‌آید و طبیعتا حمایت مردم از این طرح را به دنبال خواهد داشت.
اما آیا این پایان ماجراست؟ آیا قیمت این محصولات، در کل روند کاهشی در پیش خواهد گرفت؟ احتمالا امسال کشاورزانی که این محصولات را کاشته‌اند با توجه به عوارض در نظر گرفته شده، مجبور به فروش محصولات خود با قیمت‌های پایین‌تر در بازار داخلی خواهند شد. اما قطعا بعضی از آن‌ها در سال‌های آینده محصولات خود را تغییر می‌دهند و این باعث می‌شود که در آینده با کمبود این محصولات در بازار داخلی رو به رو شویم؛ که قطعا شاهد افزایش قیمت بسیار بیشتری خواهیم بود و این، یکی از همان تبعات نامطلوب بلند مدت است.
یکی دیگر از پیامد‌های نامطلوب این تصمیم، از دست رفتن بازارهای صادراتی در کشور‌های دیگر است. این بازار‌ها که نتیجه سال‌ها تلاش و زحمت کشاورزان و تاجران کشور است، با این تصمیمات لحظه‌ای و تقریبا بدون تدبیر ضربه‌ی بزرگی خواهد دید.
در بهترین حالت تصور میکنیم که این کاهش صادرات به نفع کشور و مردم است و نیاز و کمبود‌های داخلی را برطرف و امنیت غذایی مردم را تامین می‌کند؛ اما آیا نیاز و کمبود این محصولات در کشور آنقدر زیاد هست که از ورود یک میلیارد دلاری ارز به کشور جلوگیری کند؟ با فرض درست بودن کمبود این محصولات در کشور، واقعا تنها راه تامین آن، جلوگیری از صادرات محصولات جالیزی است؟ یعنی نمی‌توان با کمک گرفتن از زمین‌های بدون استفاده کشاورزی، این کمبود را جبران کرد و قیمت را کاهش داد؟
بر اساس اظهارات سید جواد ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی، میزان اراضی قابل کشت کشور ۳۵ میلیون هکتار است که فقط ۱۸ میلیون هکتار آن در حال کشت است. یعنی تقریبا از نصف ظرفیت‌های کشور استفاده می‌شود و می‌توان با بکارگیری بقیه زمین‌ها، علاوه بر تامین کمبود‌های داخلی (در صورت وجود داشتن) و کاهش قیمت‌ها، مقدار محصولات جالیزی صادراتی را افزایش داد و با ارز آوری از این مسیر، به اقتصاد کشور کمک کرد.